Huyện Vũ Quang được thành lập năm 2000 theo Nghị định số 27/NĐ/CP ngày 04/8/2000 của Chính phủ từ các xã vùng sâu, vùng xa và khó khăn nhất của 03 huyện Hương Sơn, Hương Khê, Đức Thọ; với diện tích tự nhiên trên 64 nghìn ha, dân số trên 36 nghìn người. Thu nhập bình quân đầu người chỉ đạt 1,7 triệu đồng/người/năm; thu ngân sách chỉ đạt 3,42 tỷ đồng, tỷ lệ hộ nghèo 54,1%; cơ cấu kinh tế chủ yếu là nông nghiệp, tự cung, tự cấp; hệ thống chợ, trung tâm thương mại chưa hình thành; kết cấu hạ tầng yếu kém, giao thông đi lại khó khăn, toàn huyện chưa có một km đường nhựa hay đường bê tông…
Trải qua chặng đường 23 năm hình thành và phát triển, kế thừa và phát huy truyền thống cách mạng, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự năng động, linh hoạt trong quản lý điều hành của chính quyền, sự phối hợp có hiệu quả của Mặt trận và các đoàn thể, sự nỗ lực của cán bộ, đảng viên và nhân dân cùng nhau chung sức xây dựng huyện nhà đạt được những thành quả nổi bật, làm thay đổi diện mạo của huyện miền núi một cách toàn diện.
Lĩnh vực kinh tế phát triển tích cực, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng phù hợp với định hướng phát triển, khai thác tiềm năng và lợi thế của huyện, giá trị sản xuất các ngành kinh tế đến cuối năm 2023 ước đạt 3.569.606 triệu đồng; thu nhập bình quân đầu người đến cuối năm 2023 đạt 50,32 triệu đồng/người/năm (tăng gấp 29,5 lần so với năm 2000); Thu ngân sách trên địa bàn đạt 33,067 triệu đồng (tăng gấp 9,7 lần so với năm 2000). Năm 2000 toàn huyện chỉ có gần 200 ha cây ăn quả, đến cuối năm 2023, toàn huyện có 2.609 ha cây ăn quả. Nông nghiệp sản xuất theo tiêu chuẩn VietGap, hữu cơ, 18 sản phẩm trên địa bàn đạt tiêu chuẩn OCOP. Đến nay, trong tổng số 139 mô hình thu nhập từ 300 triệu đồng trở lên, có 23 mô hình kinh tế cho doanh thu trên 1 tỷ đồng.
Hệ thống hạ tầng được quy hoạch đồng bộ theo hướng hiện đại, phù hợp với định hướng phát triển của huyện. 100% trụ sở các cơ quan, đơn vị, các xã thị trấn có nhà làm việc cao tầng, 100% trường học, trạm y tế các xã được kiên cố hóa, đạt chuẩn. Hệ thống giao thông được kết nối liên huyện, liên xã đáp ứng tốt nhu cầu giao thương cho Nhân dân. Đặc biệt đã được đầu tư xây dựng Công trình thủy lợi Ngàn Trươi – Cẩm Trang với dung tích 775 triệu m3, là hồ chứa lớn thứ 3 toàn quốc sẽ tạo đà cho Vũ Quang phát triển du lịch và nuôi trồng thủy sản. Dự án nhà máy gỗ MDF tại cụm công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp tại xã Thọ Điền với tổng kinh phí gần 1.800 tỷ đồng cũng đã được hoàn thành, góp phần cho nhân dân Vũ Quang phát triển kinh tế lâm nghiệp, tạo công ăn việc làm cho nhân dân địa phương.
Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới với sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, tận dụng và khai thác tối đa các tiềm năng, lợi thế, phát huy mạnh mẽ các nguồn lực đầu tư, xây dựng các chiến lược và kế hoạch hành động sát với thực tiễn. Năm 2021, huyện Vũ Quang được công nhận huyện miền núi biên giới đầu tiên của cả nước đạt chuẩn huyện nông thôn mới. Là địa phương đầu tiên của tỉnh có 100% số xã đạt chuẩn nông thôn mới, các tiêu chí đạt chuẩn đang tiếp tục được củng cố, nâng cao để đạt chuẩn bền vững; đến nay toàn huyện đã có có 1.577 vườn mẫu đạt chuẩn, 66 thôn đạt chuẩn khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu. Nhiều cụm dân cư sinh thái xanh – sạch – đẹp – an toàn được hình thành, bước đầu xây dựng điểm du lịch cộng đồng kết hợp trải nghiệm nông thôn mới ở thôn Hoa Thị – Xã Thọ Điền.
Lĩnh vực Văn hoá – xã hội tiếp tục có nhiều chuyển biến tích cực. Văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, thông tin tuyên truyền có bước phát triển, đời sống tinh thần của nhân dân được nâng cao, phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” gắn với phong trào xây dựng nông thôn mới từng bước đi vào chiều sâu; chất lượng gia đình văn hóa, làng văn hóa được nâng lên. Đến nay, có 77/79 thôn, tổ dân phố được công nhận “Thôn văn hóa”, 8586/8983 hộ gia đình đạt gia đình văn hóa, đạt tỷ lệ 95.58%, 45/53 cơ quan, đơn vị đạt chuẩn văn hóa, trong đó 27 cơ quan đơn vị đạt công sở sinh thái – văn minh. Huyện đã tổ chức nhiều lễ hội, sự kiện lớn, như: Lễ kỷ niệm thành lập huyện, chuổi hoạt động kỷ niệm 175 năm ngày sinh Đình nguyên Tiến sỹ Phan Đình phùng: Hội thảo khoa học về những đóng góp của Đình nguyên Tiến sĩ Phan Đình Phùng, phong trào Cần Vương đối với sự phát triển của huyện Vũ Quang với chủ đề “Hào khí Cần Vương – Khát vọng Vũ Quang”. Tổ chức trại sáng tác các tác phẩm văn học – nghệ thuật ca ngợi quê hương, ca ngợi cuộc đời, sự nghiệp và những đóng góp của Phan Đình Phùng và Phong trào Cần Vương …; Tổ chức thành công chương trình bay Khinh khí cầu, đêm văn nghệ “Cuộc dạo chơi của Sao la – Kỳ lân Châu Á” tại huyện Vũ Quang – Hà Tĩnh chào mừng Đại hội thể thao Đông Nam Á SEA Games 31. Các lễ hội, sự kiện văn hóa được tổ chức nhằm quảng bá hình ảnh Vũ Quang với bạn bè trong nước, quốc tế, thu hút được đông đảo người dân, du khách tham quan.
Chất lượng giáo dục toàn diện và mũi nhọn được nâng cao, số học sinh giỏi và thi đậu vào các trường đại học, cao đẳng ngày càng tăng, có học sinh giỏi đạt giải nhất quốc gia môn lịch sử …100% xã đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non trẻ 5 tuổi, giữ vững phổ cập giáo dục trung học cơ sở, công tác xã hội hóa, xây dựng cơ sở vật chất, trường chuẩn ngày càng được quan tâm, đến nay số trường đạt chuẩn Quốc gia chiếm tỷ lệ 90,3%, trong đó trường chuẩn mức độ 2 đạt 35,48%. Công tác khám chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân ngày càng được nâng lên, tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng giảm mạnh; hệ thống cơ sở vật chất, trạm y tế được đầu tư. Đến nay, 100% xã, thị trấn đạt chuẩn Quốc gia về y tế; tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế hàng năm đạt trên 94,5%. Công tác giảm nghèo đạt được nhiều kết quả quan trọng, tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 54,1% (năm 2020) xuống còn 4,36% (năm 2023). Tỷ lệ lao động qua đào tạo tăng từ 26,3% (năm 2000) lên 75% (năm 2023). Các chính sách an sinh xã hội đối với người có công với cách mạng, đối tượng bảo trợ xã hội, hộ nghèo, hộ khó khăn được quan tâm và thực hiện tốt; huy động tối đa các nguồn lực xã hội hóa nhằm hỗ trợ, giúp đỡ người nghèo, nhân dân vùng tái định cư cải thiện và ổn định cuộc sống.
Công tác An ninh – Quốc phòng được củng cố, tăng cường; xây dựng lực lượng vũ trang địa phương vững mạnh, sẵn sàng chiến đấu và phục vụ chiến đấu cao. Thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân ngày càng vững chắc. Đảm bảo an toàn tuyệt đối tuyến biên giới Việt – Lào. Chủ động nắm chắc tình hình, chỉ đạo giải quyết kịp thời các vấn đề có liên quan đến an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội. Giữ vững ổn định chính trị, chủ động phòng ngừa đấu tranh ngăn chặn và xử lý có hiệu quả các loại tội phạm, tệ nạn xã hội; phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc được duy trì và củng cố, phục vụ tốt cho việc phát triển kinh tế, xã hội trên địa bàn.
Cùng với sự phát triển kinh tế – xã hội, ổn định quốc phòng – an ninh, lĩnh vực xây dựng Đảng và hệ thống chính trị luôn được chú trọng. Các cấp ủy Đảng đã triển khai thực hiện đồng bộ, hiệu quả các Nghị quyết của Đảng các cấp, Ban hành các Nghị quyết để tập trung lãnh đạo, chỉ đạo trên các lĩnh vực xây dựng Đảng, phát triển kinh tế – xã hội. Việc “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” ngày càng đi vào chiều sâu, gắn với khắc phục và sửa chữa theo tinh thần Nghị quyết TW 4 về “Một số vấn đề cấp bách trong xây dựng Đảng hiện nay”, góp phần tăng cường sự đoàn kết, thống nhất trong đảng, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, với chính quyền.
Với chặng đường 23 năm, Vũ Quang đã phát triển vượt bậc, các thế hệ cán bộ, đảng viên và nhân dân qua các thời kỳ bằng sự nỗ lực không ngừng, với tinh thần đoàn kết một lòng, kế thừa và phát triển để xây dựng nên một Vũ Quang của ngày hôm nay. Vinh dự và tự hào vào năm 2010 huyện Vũ Quang được Chủ tịch nước tặng thưởng “Huân chương lao động hạng Ba” và Huân chương lao động hạng Nhì năm 2015.
Để thực hiện thắng lợi các khâu đột phá, các mục tiêu, chỉ tiêu nhiệm kỳ 2020- 2025, Đảng bộ, chính quyền huyện kế thừa những thành quả đã đạt được và xác định các nhiệm vụ, giải pháp cụ thể, trong đó tập trung lãnh đạo, chỉ đạo phát triển du lịch, nuôi trồng thuỷ sản khu vực lòng hồ Ngàn Trươi. Sản xuất nông nghiệp theo hướng liên kết chuỗi nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm nông nghiệp theo hướng hữu cơ. Phát động các phong trào thi đua xây dựng nông thôn mới có chiều sâu, phấn đấu huyện đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao vào năm 2025. Thu hút các nguồn lực để đầu tư sản xuất và xây dựng kết cấu hạ tầng, đặc biệt là các công trình giao thông kết nối với hạ tầng du lịch nhằm khai thác tiềm năng thế mạnh của lòng hồ Ngàn Trươi và phát triển đô thị Thị trấn Vũ Quang theo hướng đô thị sinh thái. Tiếp tục nâng cao chất lượng Giáo dục, Y tế và các hoạt động văn hóa, thông tin, thể thao; thực hiện tốt chế độ chính sách và đảm bảo an sinh xã hội..góp phần quan trọng thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội đảng bộ huyện lần thứ V đã đề ra, xây dựng huyện Vũ Quang đạt chuẩn huyện nông thôn mới nâng cao.
