Nhà thờ họ Đặng (xã Ân Phú)

Nhà thờ Họ Đặng còn có tên gọi khác là Từ đường Họ Đặng. Đây là nơi thờ tự tiên tổ Họ Đặng ở xã Ân Phú và hai cha con là Đặng Cử – người từng giữ chức Võ thành vệ Tam đội thị sai, Chánh Cửu phẩm Thư lại và Đặng Tân – Chánh Đội trưởng Thập đội thị sai, Trấn giữ phía Tả thành Nghệ An cùng Đặng Giám (còn có tên gọi khác là Tổng Loan), người từng giữ chức Chánh tổng Dị Ốc.

 Theo các tư liệu còn lưu giữ cho biết, dòng họ Đặng có nguồn gốc từ phía Bắc thiên di về đất Trại Đầu dựng nghiệp từ thời Lê, đến nay đã trải qua 12 đời với 6 chi họ. Đặc biệt, dòng họ có hai cha con Võ Thành vệ Tam đội thị sai Chánh cửu phẩm thư lại Đặng Cử và Chánh đội trưởng Thập đội thị sai Trấn thủ Nghệ An là Đặng Tân có nhiều đóng góp cho triều Tây Sơn và Triều Nguyễn được ban sắc chỉ vinh danh công trạng. Tại di tích hiện còn lưu giữ 14 bản sắc lệnh cổ có từ thời vua Cảnh Thịnh (Tây Sơn) đến các thời vua nhà Nguyễn như Gia Long, Minh Mạng, Thiệu Trị, Tự Đức, Thành Thái.

Nhà thờ Họ Đặng tọa lạc trên một mãnh đất hình chữ nhật, có diện tích 339,6m2, mặt ngoảnh về hướng Nam với lối kiến trúc hình “chữ Nhất” bao gồm: Bái đường, sân trước, nghi môn và tường rào bao quanh. Hằng năm, vào các ngày Rằm tháng Giêng (15/1 âm lịch), Rằm tháng Bảy (15/7 âm lịch), các ngày lễ, tết, đặc biệt là vào các ngày giỗ của Đặng Cử (15/6 âm lịch), Đặng Tân (30/6 âm lịch), Đặng Giám (01/7 âm lịch), con cháu trong dòng tộc trên khắp mọi miền đất nước đều tập trung về đây nhằm bày tỏ lòng thành kính và tưởng nhớ tới công ơn của các bậc tiền nhân. Với những giá trị truyền thống lịch sử và văn hóa, năm 2014, nhà thờ Họ Đặng đã được công nhận và xếp hạng là di tích lịch sử – văn hóa cấp tỉnh.