Vườn Quốc gia Vũ Quang nằm ở phía Tây Bắc tỉnh Hà Tĩnh, cách thành phố Hà Tĩnh 70 km, được thành lập theo quyết định số 102/2002/QĐ-TTg, ngày 30 tháng 7 năm 2002 của Thủ tướng Chính phủ. Tổng diện tích của Vườn quốc gia Vũ Quang hiện nay là 55.028,9 ha, trong đó phân khu bảo vệ nghiêm ngặt là 38.800,0 ha; phân khu phục hồi hệ sinh thái là 16.184,9 ha.
Phía đông giáp xã Quang Thọ và xã Hòa Hải (huyện Hương Khê).
Phía tây giáp xã Sơn Kim (huyện Hương Sơn).
Phía nam giáp biên giới Việt Nam – Lào.
Phía bắc giáp xã Sơn Tây (huyện Hương Sơn), xã Hương Minh và Thị trấn Vũ Quang.
Vườn quốc gia Vũ Quang được biết đến là một trong những trung tâm đa dạng sinh học bậc nhất của Việt Nam, trong đó có nhiều loài nguy cấp quý hiếm cần được ưu tiên bảo tồn. Vườn nằm trong một vùng sinh thái có mức độ ưu tiên toàn cầu, được xác định là cực kỳ quan trọng trong việc bảo tồn đa dạng sinh học cho cả khu vực, nằm ở vị trí quan trọng trong dãy Trường Sơn, xen kẽ giữa Vườn Quốc gia Pù Mát (Nghệ An) ở phía Bắc và Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng (Quảng Bình) ở phía Nam.
Với chức năng nhiệm vụ chính là bảo tồn mẫu chuẩn về hệ sinh thái rừng Bắc Trường Sơn, bảo tồn sự đa dạng sinh học đặc trưng của rừng tự nhiên thuộc dãy Trường Sơn, tiếp giáp với biên giới Việt Nam – Lào, Vườn Quốc gia Vũ Quang còn góp phần duy trì cân bằng sinh thái và gia tăng độ che phủ rừng, bảo đảm an ninh môi trường và sự phát triển bền vững về tự nhiên kinh tế của các tỉnh thuộc khu vực Bắc Trung Bộ.
Tại Vườn Quốc gia Vũ Quang có sự hiện diện của nhiều loài đặc hữu cho cả Việt Nam và thế giới. Trong số đó có những loài đặc trưng, quý hiếm như: Sao la, mang lớn, thỏ vằn, cầy vằn, chà vá chân, vượn đen, ếch cây sần Bắc bộ… Theo đánh giá của các chuyên gia trong và ngoài nước thì đa dạng khu hệ động, thực vật tại Vườn Quốc gia Vũ Quang không hề thua kém bất cứ khu vực nào trên cùng lãnh thổ.
Tính tới thời điểm hiện nay (năm 2023), Vườn Quốc gia Vũ Quang đã xác định được 1.829 loài thực vật bậc cao có mạch thuộc 813 chi với 217 họ, trong số này có tới 131 loài thực vật nguy cấp, quý hiếm có tên trong Sách Đỏ Việt Nam (2007), Danh lục IUCN (2017) và Nghị định 06/2006/NĐ-CP của Chính phủ. Cùng với đó đã ghị nhận có 94 loài thú thuộc 26 họ, 315 loài chim, 58 loài bò sát, 31 loài lưỡng cư, 88 loài cá xương, 316 loài bướm, 73 loài kiến và 28 loài nhện, trong đó, có 46 loài thú, 21 loài chim, 20 loài bò sát, 2 loài lưỡng cư và 1 loài cá xương nằm trong Danh lục IUCN (2017) và Sách Đỏ Việt Nam (SĐVN, 2007) cần được ưu tiên bảo tồn.
Với sự đa dạng, phong phú về các hệ động, thực vật của mình, tại Hội nghị Vườn Di sản ASEAN (AHP) lần thứ 6 diễn ra tại nước Cộng hòa Dân chủ nhân dân Lào (vào tháng 10/2019), Vườn Quốc gia Vũ Quang chính thức được công nhận là “Vườn Di sản ASEAN” (Khu AHP). Đây là danh hiệụ bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), được triển khai từ năm 2003 với mục đích bảo tồn toàn diện các hệ sinh thái tự nhiên quan trọng, mang tính độc đáo của khu vực ASEAN.